Alles wat je moet weten over CLD of 'Child-led diversification'

Wees gerust, het heeft niets te maken met beleggingen of belastingen. Het is de afkorting van 'Child-led diversification', ook wel bekend als autonoom eten. Nu denk je waarschijnlijk: weer een nieuw modewoord voor voedseldiversificatie! 

Hoewel CLD effectief deel uitmaakt van voedseldiversificatie (wat we in dit artikel zullen afkorten als VD), is het toch een heel andere aanpak. Als moeder van twee schattige spruiten heb ik beide methodes uitgeprobeerd en CLD heeft me meer dan eens overtuigd. Deze aanpak heeft echt potentieel: zo stimuleren we de autonomie, de ontdekking, het vertrouwen en het respect voor het ritme van onze kinderen. 

Het eerste is dat je kind bij CLD wordt gestimuleerd om alleen en AUTONOOM te eten, in zijn eigen tempo en door zelf te proeven waar hij zin in heeft. Het is niet mama of papa die het eten inlepelt, maar het kind zelf dat aanraakt, proeft, ruikt en kiest wat en hoeveel het eet. Zo ontdekt het verschillende soorten voedsel en de uiteenlopende smaken, texturen en vormen ervan. Bovendien stimuleert het de fijne motoriek en het zelfvertrouwen van je kind, dat ook naar zijn eigen ritme leert luisteren.

Het tweede verschil zit in de TEXTUUR: we geven ons kind namelijk geen gemixte pureetjes meer, maar voeding in stukjes! Voor je je verslikt in je heerlijke SPA^® Touch Peach: geef me eerst de kans om me nader te verklaren. We hebben het inderdaad over stukjes, maar niet zomaar eender welke stukjes en ook de manier waarop we ze geven is van belang.

Er wordt aangeraden om te wachten tot je baby zo'n 6 maanden oud is, omdat je rekening moet houden met bepaalde voorwaarden om CLD veilig te laten verlopen:

• Je baby zit goed rechtop. Hij hoeft niet zelfstandig te kunnen zitten, maar moet wel in staat zijn om met een rechte rug (90°) in zijn hoge kinderstoel te zitten. Dat is cruciaal om zijn eten goed te kunnen doorslikken. 
• Je baby heeft een goede controle over zijn hoofd en kan het mooi van links naar rechts en op en neer bewegen.
• Je baby is in staat om een voorwerp vast te pakken en in zijn mond te steken.
• En natuurlijk is het best om je kinderarts in te lichten en zijn of haar goedkeuring te vragen. Het is belangrijk om zeker te zijn dat je kind gezond is en geen contra-indicaties heeft, zoals een misvorming van de mond, een coördinatieprobleem, een achterstand of iets anders. 

Jazeker! Je kind heeft geen tanden nodig, want tussen de 6 en de 8 maanden duwt hij zijn eten met zijn tong tegen zijn verhemelte om het te pletten.

Pas rond de 8 à 10 maanden, afhankelijk van je baby, zal hij het voedsel naar zijn tandvlees leiden, dat op dat moment sterk genoeg is om zacht voedsel te pletten.

Mijn zoontje had nog geen tanden toen we ermee begonnen (hij had ook nog geen haar, dat tijd nodig heeft om te groeien) en dat vormde geen enkel probleem.

Dus... Laten we het nu maar eens hebben over de stukjes.

Onze toekomstige kleine tweevoeters kunnen wel degelijk stukjes voeding eten zolang ze, zoals reeds gezegd, aangepast zijn.

Bij VD is het trouwens ook rond de 6 maanden dat men aanraadt om puree met stukjes te beginnen geven.

Bij CLD geven we meteen de keuze uit stukjes van verschillend voedsel, gekookt of rauw, afhankelijk van de textuur. Daarnaast pas je ook de grootte van de stukjes aan de vaardigheden van je baby aan, afhankelijk van zijn leeftijd.

We zorgen voor een SMELTENDE TEXTUUR: we koken groenten en fruit zodat ze gemakkelijk smelten en geplet kunnen worden in de mond (broccoliroosjes, zoete aardappel, appel, ...).

Of als de textuur het toelaat, kan je ze ook rauw laten (bv. een banaan of een rijpe avocado).

Maar hoe weet je of het voedsel zacht genoeg is? Je moet het gemakkelijk kunnen pletten tussen je duim en je wijsvinger of tussen je lippen zonder dat je al te veel druk hoeft uit te oefenen. 

En wat met de GROOTTE van de stukjes? Hoe kleiner de baby, hoe groter de stukjes. Dat lijkt misschien tegenstrijdig, maar in het begin moeten ze de stukjes gemakkelijk kunnen vastpakken. Pas als hun fijne motoriek zich begint te ontwikkelen, krijgen ze kleiner voedsel, zoals rijst.

 Met deze handige checklist weet je meteen of de grootte van de stukjes geschikt is voor je baby:

• Als je baby met zijn hele hand grijpt (rond de 6 à 8 maanden): de stukjes moeten groter zijn dan het vuistje van de baby en breder dan de wijsvinger van de ouder.
• Als je baby met een paar vingers grijpt (rond de 8 maanden): het voedsel mag in blokjes gesneden worden.
• Als je baby voedsel met zijn duim en wijsvinger vastneemt (rond de 8 à 9 maanden): vanaf nu mag hij veel kleiner voedsel eten, zoals rijst.

Wat de VORM betreft: we snijden het voedsel in de vorm van een 'donut'. Zoete aardappelen snijd ik bijvoorbeeld in schijfjes en wanneer ze gekookt zijn, gebruik ik een ronde uitsteekvorm om een gat in het midden te maken. Zo zijn de schijfjes makkelijk vast te pakken.

In het begin vermijd je best voedsel in de vorm van kleine bolletjes (zoals maïs, erwten of kikkererwten), omdat die te gemakkelijk wegglijden. Je kan ze wel pletten om de ronde vorm te 'breken'.

Het belangrijkste is dat het leuk is voor je baby en dat je variatie brengt in de kleuren en vormen op het bord. Want net als wij vinden ook baby's het leuk om een aantrekkelijk bordje eten te kunnen ontdekken. Er wordt niet voor niets gezegd dat we ook met onze ogen eten!

Wat met bestek? In eerste instantie laten we het kind zijn handen gebruiken zodat hij verschillende soorten eten kan ontdekken en verschillende texturen leert voelen. 

Later kunnen we dan klein, aangepast bestek introduceren.

In het begin zal het waarschijnlijk bij een paar onhandige hapjes blijven. Je baby zal niet meteen eten tot hij genoeg heeft en zijn bordje volledig leegeten.

Net als VD, moeten we ook CLD vooral zien als een manier om voedsel te ontdekken en niet als een complete en exclusieve manier van eten.

Alleen al het eten aanraken en voelen is een vorm van ontdekken en leren.

En we vullen de maaltijd altijd aan met borstvoeding of een flesje.

Het draait meer om kwaliteit dan kwantiteit. We zorgen voor evenwichtige maaltijden met een verschillend vetgehalte. Zo brengen we onze kinderen meteen goede eetgewoonten bij voor later.

Je moet ze ook niet dwingen om bepaalde voeding te eten, maar kan het wel meermaals op hun bordje leggen. Ik doe dat bijvoorbeeld nog steeds met mijn oudste, die eindelijk gekookt witloof lust!

We respecteren het ritme van onze baby en stoppen de maaltijd wanneer hij verzadigd is. We laten ons kind zijn eigen sensaties van honger en verzadiging voelen: dat heet zelfregulatie.

 (Heeft je baby héél veel honger? Dan kan je beter eerst borstvoeding of zijn flesje geven en pas daarna zijn CLD-bordje. Zo vermijd je dat hij zijn geduld verliest doordat hij zijn eten met zijn vingers moet proberen te grijpen terwijl hij superveel honger heeft.)

(Voor alle supermama's en -papa's geef ik snel nog een paar vuistregels om het eten veilig te laten verlopen:

• Je baby eet alleen, MAAR wordt nooit alleen gelaten in de kamer, of je nu CLD of VD uitprobeert.
• Je past de grootte van de stukjes aan de vaardigheden van je kleine spruit aan. 
• Pas deze techniek liever niet toe als je baby moe is.

Laten we meteen ook een onderwerp aankaarten dat misschien wat beangstigend is voor wie er nog niet goed mee vertrouwd is, namelijk de angst dat je baby zich verslikt en er een stukje in het verkeerde keelgat schiet.

CLD wordt al enkele jaren beoefend en verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat er geen groter risico op verslikking is bij CLD dan bij VD, als je het op de juiste manier toepast.

Daarom wil ik het even hebben over een ongelooflijk mechanisme in ons lichaam, want het menselijk lichaam zit zeer ingenieus in elkaar. We zijn er allemaal mee uitgerust en elk van ons heeft het ongetwijfeld al ervaren: de KOKHALSREFLEX.

De kokhalsreflex is een aangeboren mechanisme van ons lichaam. Het zorgt ervoor dat voedsel dat de verkeerde kant opgaat terug naar de voorkant van de mond wordt geleid. 

Zo wordt het risico op verslikking vermeden en bij kleine kinderen is die reflex nog groter.

Bij onze geboorte zit de reflex op het puntje van onze tong en naarmate we leren eten, verschuift hij naar achteren in de mond.

Rond de leeftijd van 6 maanden bevindt de kokhalsreflex zich op het onderste tweederde van de tong. Het gevolg? Als een te groot of te hard stukje eten die grens passeert, zal de baby het meteen uitspuwen of overgeven. Bij volwassenen zit de kokhalsreflex veel verder in de mond, ter hoogte van de keel.

Het is mogelijk dat je baby een kokhalsreflex heeft als hij voor het eerst smeltende stukjes eten of zelfs puree proeft.

Bij een kokhalsreflex is het belangrijk om kalm te blijven en het lichaam zijn werk te laten doen tot het voedsel is uitgespuwd. Stop je vingers niet in de mond van je kind om naar een stukje voedsel te zoeken, want dit kan het juist de verkeerde kant uit duwen. 

Wat je wel kan doen is je kind begeleiden: praat tegen hem, leg uit wat er gebeurt en zeg dat hij het voedsel mag uitspuwen.

Dat neemt natuurlijk niet weg dat het wat beangstigend kan zijn. Ook ik stond de eerste keren op het punt om het heimlichmanoeuvre uit te voeren dat ik bij het Rode Kruis had geleerd. Maar ik hield het hoofd koel en telkens kwam het eten terug naar buiten, gevolgd door een stralende glimlach van mijn trotse zoontje.

Ik raad je aan om eens op te zoeken wat het verschil is tussen kokhalzen, een verkeerde slikbeweging en verstikking.

Het is namelijk geruststellend om te weten wat er aan de hand is en wat je kan doen in elke situatie.

Bovendien is het goed mogelijk dat je baby geen enkel probleem ondervindt en heel snel leert om de grootte van stukjes voedsel correct in te schatten en te beheersen.

CLD is dus een zeer interessante methode als je het goed aanpakt. Dit zijn de belangrijkste voordelen voor mij:

 -         Ouders die het zelf toepassen, zullen je vertellen hoe indrukwekkend het is om te zien hoe dit de fijne motoriek van je kind versnelt. En we weten maar al te goed hoe belangrijk een goede oog-handcoördinatie is voor onze ontwikkeling en de manier waarop we leren. 

 -         Het stimuleert de autonomie van je kind: je baby wordt zelfstandiger, zelfzekerder en krijgt meer vertrouwen in zijn vaardigheden. En als ouder ben je natuurlijk supertrots als je ziet hoe goed je kind zich al kan redden.

 -         Het zorgt voor een zeer gevarieerde voeding. Als je er een gewoonte van maakt om maaltijden leuk te maken, associeert je baby die positieve ervaring automatisch met groenten. Zo leg je de basis voor een gezond voedingspatroon later.

 (Zoals we ondertussen al weten, leren kinderen vooral door te doen. Met CLD worden alle zintuigen aangesproken: ze krijgen voeling met verschillende texturen, smaken, vormen, geuren, geluiden en kleuren én het tovert elke maaltijd om tot een leuke ontdekking.)

 Je spaart ook heel wat tijd uit bij het bereiden van maaltijden. Zelf stoom ik veel. Zo kunnen we alle vier hetzelfde eten, al pas ik natuurlijk altijd de hoeveelheid zout en kruiden aan voor de kinderen.

 Maar als ik één positief punt zou moeten kiezen, is het zonder twijfel de gezellige sfeer aan tafel. Persoonlijk vind ik dat de wereld razendsnel gaat. De momenten waarop we eten zie ik dan ook als een welkome onderbreking van onze drukke dagen. Zo maken we even tijd voor elkaar om bij te praten en elkaar aandacht te geven. 

Het is een ideaal moment om iedereen te laten vertellen over zijn dag en wat hij leuk en minder leuk vond. 

 Wat ik vooral apprecieer aan CLD is dat je niet alleen samen met je baby aan tafel zit, maar ook echt samen eet aangezien je hem niet meer apart met een lepel hoeft te voeden. Het zijn dus echt gedeelde maaltijden. Tijdens die momenten aan tafel komt je gezin weer centraal te staan en ik koester ze dan ook echt.

 Naast de voordelen, zijn er voor mij ook enkele nadelen:

 -         Hou je het graag netjes, dan is deze methode niet altijd evident. Vooral in het begin zal er meer eten buiten je baby zijn mond belanden dan erin. In die zin lijkt het op VD, maar dan met nog meer chaos. De stukjes groenten en fruit worden geplet en de mix van ontdekken en onhandigheid kan ervoor zorgen dat er veel eten op de grond belandt. Bij CLD moet je dus wel wat leren loslaten. Mijn tip? Koop een mooie, wasbare vloermat van kunststof of neem een hond in huis...

 -         Tijd: je bespaart dan misschien wel tijd bij het bereiden van maaltijden, maar de zoektocht neemt natuurlijk ook wel wat tijd in beslag. Een CLD-maaltijd heb je niet in 10 minuten achter de rug. Je kinderen hebben hun eigen ritme. Heb je weinig tijd, maar wil je CLD toch een kans geven? Dan kan je het uitproberen tijdens het weekend, op een minder druk moment of voor een tussendoortje in plaats van een volledige maaltijd. En de rest van de tijd blijf je gewoon pureetjes geven. Het is vooral belangrijk dat het leuk blijft voor iedereen. Niet iedereen heeft de tijd en dat is helemaal OK.

 Natuurlijk kan je ook een mix van VD en CLD toepassen.

Je kan CLD uitproberen en bijvoorbeeld merken dat het om verschillende redenen toch niet bij je past. Of je kan ook enkel CLD toepassen. Het kan allemaal. Luister vooral naar jezelf! 

Om af te sluiten geef ik graag nog een lijstje van handige HULPMIDDELEN mee die het een pak gemakkelijker maken:

- Een aangepaste hoge kinderstoel waarin je baby mooi rechtop zit (en zijn voeten op een boord kan zetten). Bv: de Stokkestoel.

- Een set slabbetjes zodat je baby ongehinderd kan smossen.

- Een kommetje of bordje (al dan niet met vakjes) met een zuignap. Bij deze hartelijk dank aan de uitvinder hiervan!

- Een leerbeker of een klein doorzichtig bekertje zodat je baby ziet wat erin zit.

 Optioneel:

·      Een vloermat die makkelijk schoon te maken is (bv. in kunststof/canvas).

·      Een hond.

·      Later zal ook ergonomisch bestek goed van pas komen: korter bestek dat makkelijker vast te houden is door kleine handjes.

·      Wil je graag eten stomen? Dan is een stoombloem of stoommandje voor in je kookpotten (klein, efficiënt en neemt weinig plaats in) of een stoomkoker zeer handig.